نهضت ترجمه و بازتاب آن در معادشناسی سینوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌پژوه مقطع دکتری کلام اسلامی از کشور افغانستان، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی

چکیده

یکی از سرنوشت‌‌ساز‌‌ترین دوره‏های تاریخی دوره‌‌ای است متون مختلف علمی دیگر ملل با ترجمه وارد قلمرو اسلامی شد. این دوره که به دوره نهضت ترجمه معروف است تأثیر بسزایی در نظریات فیلسوفان بزرگی مانند ابن‌سینا داشت. در پژوهش حاضر که به‌‌روش توصیفی-تحلیلی و با شیوه گردآوری کتابخانه‏ای انجام شد افزون بر تبیین نهضت ترجمه، تأثیر این دوره در معادشناسی ابن‌سینا ازنظر ساختاری و محتوایی بررسی گردید. همچنین نقش نهضت ترجمه در نوآوری‌های ابن‌سینا در معاد و ملزومات آن نیز بررسی و مطالعه شد. نتایج نشان داد ابن‌سینا با مطالعه کتاب‌‌های ارسطو و سایر یونانیان به تفوقات فراوانی به‌ویژه در حوزه معادشناسی دست‌ یافت. وی از ‌‌سویی با اثبات عقلی معاد روحانی و تطابق آن با آیات و روایات، گام اساسی برای فلسفی‌‌سازی اعتقادات برداشت و ازطر‌‌ف‌‌دیگر با تردید در اثبات عقلی جسمانیت معاد به مواجهه با نظریات متکلمین معاصرش پرداخت و توانست بر دیدگاه‌های آنان غالب شود. ابن‌سینا با بهره‌‌مندی از نظریات فلاسفه یونان و همسان‌‌سازی آن با آموزه‌‌های وحیانی به‌‌ویژه در مسئله معاد روحانی و جسمانی، نوآوری‌های فراوانی را در حوزه معاد ایجاد کرد.
 

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن مجید (۱۴۰۱). مترجم: مکارم شیرازی، ناصر. قم: انتشارات آبراه.

    1. ابن‌‌‌خلدون، عبدالرحمن (1987). مقدمه ابن‌خلدون. بیروت: دار‌القلم.
    2. ابن‌‌درید، محمد‌‌بن حسن (1987). جمهره اللغه. بیروت: دار‌العلم للملایین.
    3. ابن‌سینا، حسینبن عبدالله ( 1326). رسائل ابن‌سینا. بی‌‌جا: بی‌‌نا.
    4. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1326).تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات. قاهره: دار‌العرب.
    5. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1360). دانش‌‌نامه علایی. تدوین: خراسانی. تهران: کتابخانه فارابی.
    6. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1363) المبدء و المعاد. تدوین: نوارانی. تهران:‌ دانشگاه مگ‌‌گیل و دانشگاه تهران.
    7. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1375) الاشارات و التنبیهات. قم:‌ بلاغت.
    8. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1376) الشفاء. تدوین: حسن‌‌زاده آملی، حسن. قم:‌ بوستان کتاب.
    9. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1376) الهیات. تدوین: حسن‌‌زاده آملی، حسن. قم:‌ مکتبه الاعلام الاسلامی.
    10. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1379). النجاه من الغرق فی بحرالضلالات. تهران:‌ نشر نی
    11. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1380) الشفاء، الهیات. قاهره: الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه.
    12. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1382) الاضحویه. تهران:‌ انتشارات اطلاعات.
    13. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1383). رساله نفس. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
    14. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1395) النفس من کتاب الشفاء. تدوین: حسن‌‌زاده آملی، حسن. قم: بوستان کتاب.
    15. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1395). احوال نفس (رساله فی النفس و بقائها و معادها). بیروت: دار‌المکتب العربی.
    16. ابن‌سینا، حسین‌‌بن عبدالله (1404) الشفاء الطبیعیات الفن السادس. تهران:‌ انتشارات سروش
    17. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1426) عیون الحکمه، رسائل فی النفس و بقائها و معادها. استانبول: جامعه استانبول.
    18. ابن‌عساکر، ابوالقاسم (1404). تبیین کذب المفترى فیما نسب الى الامام ابوالحسن الاشعرى. بیروت: دار‌الکتاب العربی.
    19. آیینه‌‌وند، صادق (1364). علم تاریخ در اسلام. تهران:‌ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    20. باقلانی، ابوبکر محمد‌بن طیب (1421). الاعجاز. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
    21. باقلانی، ابوبکر محمد‌بن طیب (1425). الانصاف فی ما یجب اعتقاده. محقق: کوثری، شیخ زاهد. بیروت: دار‌الکتب العلمیه.
    22. جرجانی، میرسید شریف (1325). شرح المواقف. تصحیح: نعمانی، بدرالدین. قم: انتشارات الشریف الرضی.
    23. حسن‌‌زاده، حسن (1375). نصوص الحکم بر فصوص الحکم. تهران:‌ مرکز نشر فرهنگی.
    24. سبحانی، جعفر (1386). معادشناسی. قم:‌ انتشارات دار‌الفکر.
    25. سیوری، مقداد‌بن عبدالله (1420). الانوار الجلالیه فی الفصول النصیریه. مترجم: جاجی‌‌آبادی، علی.، و جلالی‌‌نیا، عباس. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
    26. شریف، میان‌‌محمد (1362) تاریخ فلسفه در اسلام. مترجم: پورجوادى، نصراللّه.، و دیگران. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    27. شیرازی، صدرالدین محمد (1354) المبدأ و المعاد. مصحح: آشتیانی، سید جلال‌‌الدین. تهران:‌ انجمن حکمت و تاریخ.
    28. صادق‌‌زاده، فاطمه (1394). دشواری ابن‌سینا در پذیرش معاد جسمانی. نشریه فلسفه دین (نامه حکمت)، 13(1)، ۱۰۲-۱۱۵.
    29. صبحی، احمدمحمود (1991). فی علم الکلام، دراسه فلسفیه، لآراء القرق الکلامیه فی اصول الدین. بیروت: دار‌النهضه العربیه للطباعه و النشر.
    30. غزالی، ابوحامد (1319). تهافت الفلاسفه. بیروت: المکتبه العصریه.
    31. فضل الرحمن (1362). ابن‌سینا. مترجم: شریعتمداری، علی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    32. کرمر، جوئل (1375). احیای فرهنگی در عهد آل‌‌بویه: انسان‌‌گرایی در عصر رنسانس اسلامی. مترجم: حنایی کاشانی، محمدسعید. تهران:‌ مرکز نشر دانشگاهی.
    33. متز، آدام (1377). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری. مترجم: ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا. تهران:‌ امیرکبیر.
    34. مطهری، مرتضی (1349). خدمات متقابل اسلام و ایران. تهران:‌ انجمن اسلامی مهندسین.
    35. مطهری، مرتضی (1378). مجموعه آثار. تهران:‌ انتشارات صدرا.
    36. نصر، سیدحسین (1382). قرآن و حدیث: منبع و منشأ الهام فلسفه اسلامی. مترجم: پروین، جلیل. نشریه متین، 9(1)، ۲۵-۳۸.